Samen met de gemeente Ede werkte MUST aan het Ontwikkelkader Ede–stad. Het Ontwikkelkader concretiseert de doelen uit de Omgevingsvisie uit 2022 voor het stedelijk deel van de gemeente: Ede–stad. De verwachting is dat Ede–stad flink groeit. Het huidige aantal van 78.000 Edenaren loopt naar verwachting op tot 100.000 in 2040. Het Ontwikkelkader stelt kaders en biedt spelregels hoe die groei in te zetten om de stad beter te maken. En het Ontwikkelkader wordt concreet: zo wil Ede 10.000 woningen bouwen, 10.000 banen creëren, 20.000 bomen planten, 20 kilometer aan fietspaden aanleggen en 13 nieuwe sportvelden maken.
MUST werkte eerst aan de Contourennotitie Eén Ede: de opmaat naar het Ontwikkelkader waarin we de diagnose stelden: Ede is een stad uit balans en de dragende systemen zijn niet op orde.
Ede is een stad uit balans
Anno 2025 is Ede–stad een stad in disbalans. Zowel in sociaal als in ruimtelijk opzicht tekenen zich twee Edes af. Het verschil tussen enerzijds de westelijke helft aan de kant van de Gelderse Vallei en anderzijds de oostelijke helft is opvallend: mensen in een kwetsbare positie en/of een stapeling van sociale problematiek bevinden zich voornamelijk aan de Valleizijde van Ede. Bovendien nemen de verschillen toe.
Ook ruimtelijk is de disbalans zichtbaar. Dit is niet ontstaan door toeval of onwil. De naoorlogse wijken in de Valleistad zijn destijds met de beste bedoelingen gebouwd om snel veel mensen te huisvesten. Maar door veranderde inzichten over stedenbouw, omgevingskwaliteit en door gedeeltelijke veroudering blijven deze wijken achter bij de rest van Ede. Het is tijd om dit recht te trekken door te investeren in de Valleistad.
Het beeld van het kazerneterrein aan de Veluwezijde van de stad met lommerrijke voetgangersgebieden staat in schril contrast met de hoogbouwflats aan de
Valleizijde van Ede: een concentratie van sociale huurwoningen gelegen aan anonieme versteende parkeerterreinen met weinig bomen.
Periode
2024—2025
Product
Ontwikkelkader voor Ede–stad (en uitwerking van de Omgevingsvisie)
In opdracht van
Gemeente Ede
De basis wankelt: dragende systemen niet op orde
Het op orde brengen van de dragende systemen is al urgent zonder de verwachte groei met 22.000 Edenaren. Mèt de verwachte groei van Ede–stad zijn beter functionerende dragende systemen een absolute basisvoorwaarde voor het draaiend en leefbaar houden van Ede–stad. Voor de huidige en voor de volgende generaties.
Naar Eén Ede: groene en sociale stad
De investeringen in de groei van Ede worden gebruikt om de stad groener en socialer te maken. De inspanningen van de afgelopen decennia aan de oostzijde van de stad hebben geleid tot prachtige gebieden zoals de kazerneterreinen. Op deze ervaring kan worden voortgebouwd waarbij nu extra aandacht zal zijn voor het verbeteren van de westzijde van Ede-stad. Dit brengt de stad meer in balans. De komende jaren wordt er op twee manieren aan de stad werken: door verbinden en vergroenen en door versterken en verdichten.
Groene Stadsstructuur
Groene Lopers, Stads- en Landschapsparken, Stadslanen en Buurtgroen
De wijze om uitvoering te geven aan verbinden en vergroenen bestaat uit tal van kleine en grote opgaven: een combinatie van grootschalige en fijnmazige projecten. Hierbij ligt de focus op het maken en verbeteren van groene verbindingen voor mens en natuur. Dit doen we met de Groene Stadsstructuur die bestaat uit:
Groene Lopers (groen-blauwe structuren met langzaamverkeersroutes tussen de stadsdelen en ommeland)
Stadsparken (zoals de landgoederen Kernhem en Hoekelum, het Proosdijpark, het nieuwe Westerpark en Zuiderparken)
Landschapsparken (gebied van grote landschappelijke waarde waar vele functies een plek krijgen, zoals landbouw, natuur, recreatie en toerisme, Food, sport en cultuur)
Stadslanen (de hoofdontsluiting voor autoverkeer tussen de stadsdelen en de regio)
Buurtgroen (fijnmazige wandel- en fietsroutes en kleine buurtparkjes)
Van deze verbindende structuren zijn de Groene Lopers het meest cruciaal. Met de Groene Lopers maken we groene wandel- en fietsroutes die alle delen van Ede met elkaar verbinden, van de Veluwe tot aan de Vallei. Het zijn veelal brede, schaduwrijke routes waar het veilig lopen en fietsen is. Er zijn bankjes om uit te rusten en speelplekken voor kinderen. Deze lopers zorgen ervoor dat alle Edenaren te voet en met de fiets comfortabel bij de mooiste plekken van de stad en het buitengebied kunnen komen.
We willen de bestaande stad versterken: meer balans tussen de wijken, een betere voorzieningenstructuur en een robuuster natuurlijk systeem. In de Omgevingsvisie 2040 is de keuze gemaakt om ruimte voor nieuwe woningen vooral te zoeken binnen de huidige stadsgrenzen. Hiermee maken we Ede–stad compacter en vergroten we het draagvlak voor voorzieningen. Sociale huurwoningen krijgen een betere spreiding over de stad. We streven naar gemengde wijken, waarin mensen hun leven lang in hun wijk kunnen blijven wonen en met verschillende achtergronden prettig samenleven. Daarbij hoort ook een fijnmazig netwerk van voorzieningen zoals cultuur, onderwijs, huisartsen en ontmoetingsplekken. We versterken bovendien de biodiversiteit, bruikbaarheid en beleefbaarheid van het groen, zodat iedere buurt bijdraagt aan een gezonde, inclusieve leefomgeving.
Compact bouwen binnen de stad en nabij voorzieningen Nadenken over waar alles in de stad een plek krijgt is belangrijk. We moeten vindingrijk met de schaarse ruimte in de stad omgaan, zowel boven- als ondergronds. Liefst combineren we functies op één plek. We noemen dit ‘meervoudig ruimtegebruik’. Het gaat dan om ogenschijnlijk kleine dingen, zoals het toegankelijk maken van een sportveld wanneer de sportclub er geen gebruik van maakt. Of de speelplaats van een basisschool buiten schooltijden open te houden, zodat kinderen uit de buurt er kunnen spelen buiten schooltijd.
Hoofdkaart
De hoofdkaart toont het samenhangende ontwikkelbeeld van Ede-stad. Er zijn een aantal locaties in de stad die speciale aandacht nodig hebben en een cruciale rol spelen in het verwezenlijken van de ontwikkelopgave: de zeven Sleutelgebieden.
Ontwerpuitgangspunten
Voor het Ontwikkelkader zijn ook een aantal ontwerpuitgangspunten opgesteld. Hiermee geven we handvatten voor ruimtelijke kwaliteit bij de ontwikkeling van de ‘stad tussen de bomen’ en de ‘compacte Edese leefmilieus’.
Bekijk het Ontwikkelkader op de website van de gemeente Ede.
