achtergrondVan Asterdorp naar Asterpark: hoe verhalen een plek lading geven

Iedere plek heeft een verhaal. En vaak meer dan één. Ook plekken waarvan je het op het eerste gezicht niet verwacht. Al deze verhalen kunnen een locatie lading en betekenis geven. Ook, of misschien wel juist, bij nieuwe ontwikkelingen. Maar dan moet je wel de tijd en ruimte nemen en krijgen om deze geschiedenis te onderzoeken. Voor het project ‘Asterpark’, kregen we deze tijd en ruimte. 

Midden in de Buiksloterham ligt een klein stukje groen. We noemen het Asterpark. Ingeklemd tussen De Lokatie, Atelier Volten en het EYE Collectiecentrum. Een grasveld waar buurtbewoners hun hond uitlaten, jongeren een balletje trappen en werk van André Volten te bewonderen is voor wie het weet. Dat deze plek een bijzondere geschiedenis heeft, is op dit moment niet te zien.

Impressie huidige aanzicht Asterpark met werk van André Volten op de voorgrond.

De Buiksloterham transformeert in hoog tempo van industrieel bedrijventerrein naar circulaire stadswijk waar wonen en werken centraal staan. Dit brengt grote veranderingen met zich mee. Zowel in het uiterlijk als in het gebruik van het gebied. Er wordt, zoals dat heet, een nieuwe laag toegevoegd aan de ruimtelijke geschiedenis van de plek. Ook het stukje groen gaat veranderen. Van grasveld naar groene oase. Een buurtpark vol flora en fauna, waar bewoners van de Buiksloterham recreëren, elkaar ontmoeten en tot rust komen. En waar de geschiedenis van de plek beleefbaar wordt gemaakt. Om dit mogelijk te maken, onderzochten wij in opdracht van de gemeente Amsterdam en samen met verschillende stakeholders, de cultuurhistorische waarden van het gebied. Zodat er op basis van deze waarden in een volgende fase kan worden nagedacht over de toekomstige inrichting van het park.

Deze impressie geeft weer hoe het toekomstige Asterpark er mogelijk uit kan zien.

Uit ons onderzoek blijkt dat in Asterpark drie verhaallijnen samenkomen. Het eerste verhaal begon in de jaren 1920 met de bouw van woonschool Asterdorp. Hier werden ‘probleemgezinnen’ onder toezicht gehuisvest en heropgevoed tot modelburgers. Tijdens de Tweede Wereldoorlog fungeerde het complex enige tijd als getto. Joodse burgers werden hier gehuisvest, in afwachting van een ongewisse toekomst. Na de oorlog werd het Poortgebouw van het Asterdorp het atelier van een van de belangrijkste beeldend kunstenaars van de Wederopbouwperiode, André Volten. Deze drie verhalen geven de plek een unieke verrij­king, die in de toekomst beter uitgedra­gen moet worden. Zij zijn het waard om verteld te worden.

Naar aanleiding van ons cultuurhistorisch onderzoek, stelden wij ontwerp-uitgangspunten en randvoorwaarden op die ervoor moeten zorgen dat alle verhalen een plek krijgen in het nieuwe park. De gemeente Amsterdam gaat hiermee verder aan de slag. To be continued…

Meer weten over Asterdorp als woonschool, kijk op deze website.
Meer weten over Asterdorp als getto, kijk deze documentaire.
Meer weten over André Volten, bezoek dit museum.

NB: de zwart-wit foto is afkomstig uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam.